B1-teksten: op de eerste plaats begrijpelijk
B1-teksten bestaan helemaal niet. De term slaat op de lezers. Goed om eens te onderzoeken wat het begrip B1 eigenlijk inhoudt.
‘Wil je eens een blog schrijven over B1-teksten?’ vroeg een collega me laatst. Omdat ik zelf het begrip ook regelmatig langs zie komen, maar niet precies wist wat het inhield, leek het me wel de moeite waard om me er eens in te verdiepen.
Wat is B1?
Bij het inlezen werden me direct twee dingen duidelijk: allereerst dat B1-teksten eigenlijk niet bestaan. Het begrip B1 slaat in principe niet op teksten, maar op de lezers en de mate waarin zij een taal beheersen. In Europa valt gemiddeld 95% van de bevolking in de categorie halfgevorderd. Dit gegeven heeft geleid tot Europese regelgeving die bepaalt dat officiële teksten zo geschreven moeten worden dat ze door die 95% kunnen worden begrepen.
A1: beginner
A2: beginner plus
B1: halfgevorderd
B2: gevorderd
C1: vergevorderd
C2: bijna moedertaal
Hier vind je meer informatie over de verschillende taalniveaus.
Wat is een B1-tekst?
In wetenschappelijke kringen is een flinke discussie gaande over wat een tekst nu een B1-tekst maakt. Dat is het tweede punt dat me direct opviel toen ik me in het onderwerp ging verdiepen. De taalvaardigheden van de mensen die in B1 vallen, moeten worden vertaald naar concrete eigenschappen die een tekst van B1-niveau zou moeten hebben. Er is wel een onderzoek ingezet dat moet leiden naar richtlijnen voor begrijpelijk schrijven, maar dat is nog niet afgerond. Dus wat een B1-tekst is, is nog niet duidelijk, maar ondertussen zingt het begrip wel rond in tekstschrijversland.
Waarom schrijven over B1-tekst?
Tja, als dan de term B1 oneigenlijk gebruikt wordt, als niet duidelijk is langs welke meetlat een tekst gelegd moet worden om het niveau te bepalen én de richtlijnen voor begrijpelijk schrijven nog niet wetenschappelijk onderbouwd zijn, waarom zou ik dan een blog schrijven over B1-teksten?
Omdat…
- …er veel onleesbare, onduidelijke en daardoor voor veel mensen onbegrijpelijke teksten worden geschreven.
- …mensen van allerlei verschillende opleidingsniveaus de voorkeur geven aan het lezen van teksten in begrijpelijk Nederlands, omdat ze gemakkelijk en snel gelezen kunnen worden.
- …het zakenleven vraagt om mensen die B1-teksten (lees: op de eerste plaats begrijpelijke teksten) kunnen produceren.
- …zelfs met weinig fantasie B1 een afkorting is: begrijpelijkheid op de eerste plaats.
- …het mijn persoonlijke missie is dat elk verhaal zo goed mogelijk (lees: begrijpelijk) wordt verteld, zodat de boodschap bij de lezer overkomt.
Met deze argumenten in het achterhoofd, vond ik dat ik best een artikel kon schrijven over B1-teksten. Maar het vraagt wel om een definitie. Mijn conclusie voor wat een B1- tekst is luidt voor dit artikel: een tekst die op de eerste plaats begrijpelijk is. Als we daarvan uitgaan, zouden B1-teksten aan de volgende kenmerken moeten voldoen:
10 kenmerken van begrijpelijke teksten
- De basis van een begrijpelijke tekst ligt in de aansluiting bij de belevingswereld van je lezer. Daarnaast zal een schrijver die wil dat de lezer zijn boodschap begrijpt, in zijn verhaal streven naar een aantal technische kenmerken:
- De opbouw van het verhaal is logisch
- De opbouw is helder door gebruik van koppen en tussenkoppen
- De belangrijkste informatie staat aan het begin van de alinea
- De verbanden tussen zinnen en alinea’s worden duidelijk aangegeven
- De schrijfstijl is actief, maakt gebruik van voorbeelden of illustraties
- De schrijfstijl is aantrekkelijk, gevarieerd
- De zinnen zijn kort en eenvoudig
- De zinnen bevatten woorden die iedereen kent
- De taal is correct
Vaak houd je als tekstschrijver al automatisch rekening met deze punten, maar zelf vind ik dit wel een prettige checklist. Als je je tekst nog even naloopt op deze tien kenmerken, weet je zeker dat het om een begrijpelijke tekst gaat. Het mag dan misschien officieel geen B1-tekst genoemd worden – maar welke tekst mag dat wel? – hij is in ieder geval in de eerste plaats begrijpelijk.
Hoe ga je nu te werk om een tekst te schrijven die voldoet aan de bovenstaande kenmerken? Dat kun je lezen in een artikel dat ik maakte voor www.daretoo.nl:
Schrijf een B1-tekst in vijf stappen.
Groet,
6 maart 2014 | Schrijftips en taaltips
Lees 4 reacties
Leuk artikel! Ik ben het er helemaal mee eens. Een kleine aanvulling: krijg je niet een soort gelijkschakeling en een erg gelijkmatig ‘ritme’ als alles aan dit criterium moet voldoen? Ik schrijf veel en ik wil graag dat de tekst soms even sterk afwijkt om de lezer wakker te houden…. Maar misschien kan dat ook heel goed binnen het B1 kader?
Beste Jaap,
Ja, dat vind ik ook. Een begrijpelijk tekst hoeft helemaal niet altijd gelijkmatig te zijn, dan wordt het saai en heb je kans dat de aandacht van de lezer verslapt. Even prikkelen door af te wijken van het patroon en iets heel anders te doen kan heel verfrissend zijn. Zolang het maar begrijpelijk blijft 😉
groet, Marja
Heel herkenbaar. Ik heb zelf enkele jaren voor de overheid gewerkt als freelance tekstschrijver. Kenmerken daar waren: lange zinnen met veel komma’s, veel lijdende vormen en bij voorkeur moeilijke woorden gebruiken als het ook makkelijk kan.